De verborgen kosten van goedkope CO2-compensatie
Carbon credits hebben de potentie om een ‘force for good’ te zijn. Het kan een effectief middel zijn voor ‘klimaatfinanciering’ waarbij natuur wordt hersteld, biodiversiteit beschermd, CO₂ verwijdert uit de atmosfeer en de levens van mensen – bijvoorbeeld door werkgelegenheid – positief wordt beïnvloed. Daarnaast stelt het bedrijven in staat verantwoordelijkheid te nemen voor hun uitstoot en daar een interne kostenpost (‘carbon tax’) op te plakken, wat vaak leidt tot snellere CO₂-reductie bij diezelfde bedrijven.
Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat niet elke carbon credit gelijkwaardig is. Uit onderzoek is gebleken dat 84% van de credits binnen de Vrijwillige Koolstofmarkt (VCM) de impactbelofte van één ton vermeden of verwijderde CO₂-uitstoot niet waarmaakt. Bedrijven die CO₂-certificaten van slechte kwaliteit inkopen lopen daarmee aanzienlijke risico’s. Goedkope carbon credits kunnen namelijk meer schade aanrichten dan goed doen, door gebrek aan impact, greenwashingrisico’s en inefficiënt gebruik van budgetten.
In dit artikel bespreken we waarom het voor bedrijven van belang is geen goedkope carbon credits van lage kwaliteit te kopen. We kijken naar de problemen die gepaard gaan met lage-kwaliteit credits, de Europese regelgeving die van toepassing is, en hoe je betrouwbare carbon credits kunt herkennen. Voor bedrijven die serieus werk willen maken van hun duurzaamheidsdoelstellingen, is het essentieel om weloverwogen keuzes te maken.
De groei van de carbon credit markt
De markt voor carbon credits groeit snel. Volgens recente prognoses stijgt de marktwaarde van $2,52 miljard in 2025 naar $3,04 miljard in 2026, met een verwachte groei tot $16,38 miljard tegen 2035. Deze ontwikkeling wordt aangedreven door strengere regelgeving, toenemende druk van stakeholders en net-zero doelstellingen van bedrijven en overheden. Hoogwaardige carbon credits spelen hierin een cruciale rol, omdat ze niet alleen helpen om emissies te compenseren, maar ook bijdragen aan echte klimaatverandering.
Bedrijven die nu investeren in hoogwaardige carbon credits, positioneren zich beter voor de toekomst. Ze voldoen niet alleen aan de verwachtingen van consumenten en regelgevers, maar dragen ook daadwerkelijk bij aan een duurzamere wereld. Het is daarom belangrijk om te begrijpen waarom goedkope carbon credits vaak niet de beste keuze zijn.
Meer weten over de huidige trends en prijzen van carbon credits? Bekijk onze Carbon Credit Prices Today: Trends and Forecasts for 2026.
Waarom goedkope CO₂-certificaten vaak falen: risico's en kwaliteit
Er is een sterk verband tussen de prijs van carbon credits en hun kwaliteit. Goedkope carbon credits zijn vaak goedkoop om een reden: ze voldoen niet aan de hoogste normen voor additionality, permanence, en meetbare klimaatimpact. Additionality betekent dat een project alleen mogelijk is dankzij de opbrengsten uit de verkoop van carbon credits. Permanence garandeert dat de CO₂-reductie blijvend is. Veel goedkope credits scoren slecht op deze criteria, wat betekent dat ze weinig of geen echte bijdrage leveren aan het verminderen van broeikasgassen.
Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat certificering op zich niet altijd een garantie is voor kwaliteit. Uit onderzoek van Carbon Market Watch en andere onafhankelijke organisaties blijkt dat sommige gecertificeerde projecten toch niet voldoen aan de beloofde klimaatvoordelen. Dit komt doordat certificeringsstandaarden soms te ruim zijn, of doordat projecten niet goed worden gecontroleerd. Zo bleek uit een studie van de Universiteit van Berkeley dat veel bosbeheerprojecten die carbon credits genereren, overdreven claims maken over hun impact. In sommige gevallen zouden de bomen ook zonder de carbon credits zijn behouden gebleven, wat betekent dat er geen sprake is van additionality.
Kortom, een certificaat alleen is niet voldoende. Bedrijven moeten dieper graven en kijken naar de daadwerkelijke impact en transparantie van een project. Alleen dan kunnen ze er zeker van zijn dat hun investering in carbon credits ook daadwerkelijk bijdraagt aan klimaatdoelstellingen.
Goedkope carbon credits lijken op het eerste gezicht aantrekkelijk, maar ze brengen significante risico’s met zich mee:
Kwaliteitsproblemen en integriteitskwesties: onderzoeken tonen aan dat tot 84% van de credits die zijn uitgegeven, niet de beloofde klimaatvoordelen leveren. Dit komt doordat projecten soms niet de beoogde emissiereducties realiseren of zelfs negatieve bijwerkingen hebben, zoals schade aan ecosystemen of lokale gemeenschappen.
Risico’s van greenwashing: goedkope credits kunnen een vals gevoel van voortgang creëren. Bedrijven denken dat ze hun emissies compenseren, terwijl de credits in werkelijkheid weinig of geen impact hebben. Dit kan leiden tot beschuldigingen van greenwashing, wat schadelijk is voor het imago en de geloofwaardigheid van een organisatie.
Negatieve impact op lokale gemeenschappen en biodiversiteit: sommige projecten die goedkope carbon credits genereren, hebben negatieve gevolgen voor lokale bewoners en natuurlijke ecosystemen. Denk aan ontbossing, landconflicten of het verdrijven van inheemse volkeren.
Inefficiëntie en verspilling van budget: het kopen van goedkope carbon credits is vaak een verspilling van geld. Bedrijven investeren in projecten die niet de gewenste klimaatimpact hebben, wat op de lange termijn tot hogere kosten kan leiden.
Risico's van goedkope carbon credits: kwantificatie en voorbeelden
Goedkope carbon credits brengen niet alleen milieu- en reputatierisico’s met zich mee, maar kunnen ook leiden tot aanzienlijke financiële en juridische gevolgen.
1. Boetes voor greenwashing
De Green Claims Directive zal naar verwachting strenge eisen stellen aan milieuclaims, waaronder claims over koolstofneutraliteit. Bedrijven die misleidende claims maken, riskeren boetes. Hoewel de exacte boetebedragen nog niet definitief zijn vastgesteld, kunnen we kijken naar bestaande regelgeving en voorbeelden uit andere sectoren:
Voorbeeld uit de EU: Onder de Unfair Commercial Practices Directive (UCPD) kunnen boetes oplopen tot 4% van de jaaromzet van een bedrijf in het betrokken lidstaat, afhankelijk van de nationale implementatie. In Nederland kan de Autoriteit Consument en Markt (ACM) boetes opleggen tot €900.000 of 1% van de jaaromzet voor misleidende milieuclaims. Voor grote bedrijven kan dit al snel in de miljoenen lopen.
Voorbeeld uit Frankrijk: In 2022 kreeg TotalEnergies een boete van €500.000 voor misleidende reclame over hun "koolstofneutrale" LNG (vloeibaar aardgas). Dit was gebaseerd op de Franse wetgeving tegen greenwashing.
2. Juridische kosten en schadeclaims
Naast boetes kunnen bedrijven te maken krijgen met juridische kosten en schadeclaims van consumenten, investeerders of NGO's:
Rechtzaak tegen KLM: In 2022 startte Fossielvrij NL een rechtszaak tegen KLM wegens misleidende reclame over "duurzaam vliegen" en het gebruik van carbon offsets. Hoewel de uitspraak nog niet definitief is, kunnen dergelijke zaken leiden tot miljoenen aan juridische kosten en schadevergoedingen.
Rechtzaak tegen Shell: In 2021 werd Shell door Milieudefensie gedagvaard wegens onvoldoende klimaatactie. Hoewel dit niet direct over carbon credits ging, toont het aan dat bedrijven steeds vaker juridisch worden uitgedaagd op hun klimaatclaims. De juridische kosten voor Shell liepen al snel in de tientallen miljoenen.
3. Financiële risico's door niet-compliance met CBAM
Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) vereist dat bedrijven die goederen importeren in de EU, de koolstofvoetafdruk van hun producten verantwoorden. Als carbon credits die worden gebruikt om emissies te compenseren niet voldoen aan de EU-normen, kunnen bedrijven extra heffingen krijgen:
Verwachte CBAM-kosten: Vanaf 2026 zullen bedrijven moeten betalen voor de koolstofvoetafdruk van hun geïmporteerde producten. Als de gebruikte carbon credits niet erkend worden, kunnen de kosten oplopen tot €50-100 per ton CO₂, afhankelijk van de marktprijs van EU ETS-rechten. Voor een bedrijf dat 10.000 ton CO₂ per jaar compenseert met lage-kwaliteit credits, kan dit neerkomen op €500.000-1.000.000 aan extra kosten per jaar.
4. Reputatieschade en verlies van investeerders
Reputatieschade is moeilijk te kwantificeren, maar kan leiden tot verlies van klanten en investeerders:
Voorbeeld van Volkswagen: Na het dieselgate-schandaal verloor Volkswagen €25 miljard aan marktwaarde in slechts een paar dagen. Hoewel dit een extreem voorbeeld is, laat het zien hoe snel vertrouwen kan worden beschadigd.
Impact op aandeelhouderswaarde: Bedrijven die betrapt worden op greenwashing kunnen een daling van hun aandeelkoers zien. Een studie van Arabesque en de Universiteit van Oxford toonde aan dat bedrijven met een slecht ESG-beleid (Environmental, Social, and Governance) gemiddeld 6% lagere aandeelrendementen behalen.
5. Kosten van herstelmaatregelen
Als blijkt dat de gebruikte carbon credits niet voldoen aan de vereisten, moeten bedrijven alsnog investeren in hoogwaardige credits of andere compensatiemaatregelen:
Kosten van hoogwaardige credits: Hoogwaardige carbon credits kosten momenteel €15-50 per ton CO₂, terwijl goedkope credits vaak minder dan €10 per ton kosten.
Samenvatting van de financiële risico's
Risico | Geschatte kosten | Voorbeeld |
|---|---|---|
Boetes voor greenwashing | €100.000 - miljoenen | TotalEnergies: €500.000 boete in Frankrijk |
Juridische kosten en schadeclaims | €100.000 - tientallen miljoenen | KLM en Shell: miljoenen aan juridische kosten |
CBAM-heffingen | €50.000 - €1.000.000+ per jaar | Afhankelijk van CO₂-uitstoot en marktprijs |
Reputatieschade | Verlies van marktwaarde en klanten | Volkswagen: €25 miljard verlies na dieselgate |
Regelgeving en standaarden in 2026
Europese regelgeving
Voor Europese bedrijven zijn er in 2026 verschillende belangrijke regelgevingen en standaarden van toepassing die de kwaliteit en effectiviteit van carbon credits beïnvloeden:
Green Claims Directive: Deze richtlijn, die naar verwachting in 2026 volledig van kracht zal zijn, heeft als doel greenwashing tegen te gaan. Bedrijven moeten kunnen aantonen dat hun milieuclaims, waaronder claims over koolstofcompensatie, gebaseerd zijn op wetenschappelijke gegevens en onafhankelijke verificatie.
EU Taxonomy: De EU Taxonomy is een classificatiesysteem dat bepaalt welke economische activiteiten als milieuduurzaam kunnen worden beschouwd. Voor carbon credits betekent dit dat ze moeten voldoen aan strenge criteria voor klimaatmitigatie en -adaptatie.
Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM): Het CBAM zorgt ervoor dat de koolstofvoetafdruk van geïmporteerde producten gelijkwaardig is aan die van producten die binnen de EU worden geproduceerd.
Verplichtingen onder het Paris Agreement: De EU heeft zich gecommitteerd aan het Paris Agreement en streeft naar een reductie van de broeikasgasemissies met ten minste 55% tegen 2030.
Belang van compliance
Het is cruciaal voor bedrijven om op de hoogte te zijn van deze regelgeving en ervoor te zorgen dat hun carbon credits voldoen aan de nieuwe standaarden. Non-compliance kan leiden tot juridische risico’s, reputatieschade en financiële verliezen.
Voordelen van hoogwaardige carbon credits
Hoogwaardige carbon credits bieden verschillende voordelen ten opzichte van goedkope alternatieven:
Betrouwbaarheid en effectiviteit: Hoogwaardige carbon credits worden vaak gecontroleerd en geverifieerd door onafhankelijke instanties zoals Verra, Gold Standard, Puro Earth en Isometric. Zij bieden een hogere mate van zekerheid dat er echt impact wordt gemaakt.
Positieve impact op lokale gemeenschappen en biodiversiteit: Projecten die hoogwaardige carbon credits genereren, hebben vaak een positieve impact op lokale gemeenschappen en natuurlijke ecosystemen.
Toekomstbestendigheid: Hoogwaardige credits voldoen aan de strengste normen en zijn beter bestand tegen veranderingen in regelgeving.
Hoe bedrijven betrouwbare carbon credits kunnen identificeren
Het identificeren van betrouwbare carbon credits kan een uitdaging zijn, maar met de volgende stappen kunnen bedrijven weloverwogen keuzes maken:
Let op transparantie en verificatie: bedrijven moeten ervoor zorgen dat de projecten die ze steunen, transparant zijn over hun methoden, resultaten en impact.
Doe grondig onderzoek: voer een due diligence uit naar de projecten en organisaties die de credits aanbieden.
Werk met betrouwbare partners: als je zelf niet de capaciteit of kennis hebt om grondig onderzoek te doen, is het verstandig samen te werken met ervaren adviseurs of platforms die gespecialiseerd zijn in hoogwaardige carbon credits, zoals Regreener.earth.
Investeer in toekomstbestendige klimaatimpact
Het kopen van goedkope carbon credits kan meer schade aanrichten dan goed doen. Ze brengen risico’s met zich mee op het gebied van greenwashing, negatieve impact op lokale gemeenschappen en biodiversiteit, inefficiënt gebruik van budgetten, en aanzienlijke financiële en juridische gevolgen. In 2026 wordt het vooral belangrijk om te investeren in hoogwaardige carbon credits die voldoen aan de nieuwe standaarden en regelgevingen.
Neem contact met ons op voor advies op maat over het selecteren van de beste carbon credits.
